Kutleven - Albert Huberts

De ochtend is omgevlogen met een vergeefse zoektocht naar een geestverwant voor Berend. Waarom hebben eenzame zielen zulke obscure liefhebberijen? Misschien helpt een oproep. Maria opent het landelijke online prikbord van de gemeentelijke netwerkbouwers en typt:

Gezocht voor 63-jarige man: verzamelaar van Ross Verlag ansichtkaarten met Lilian Harvey. Het moeten echt Lilian Harvey kaarten zijn, matches met verzamelaars van andere Ross Verlag ansichtkaarten zijn mislukt. Bedankt alvast!

De kans dat ze slaagt is miniem. Berend is echter al een half jaar een smet op haar cliëntenportefeuille en ze heeft zichzelf beloofd dat ze hem voor het einde van de maand koppelt aan tenminste één persoon. Dat geeft haar nog een krappe week. Ze maakt een aantekening in zijn dossier en logt uit. Nu lunchen en vanmiddag een paar kansrijker gevallen helpen. Haar ogen glijden over de stapel dossiers met cliëntprofielen op haar bureau; tientallen cases waarin ze haar tanden kan zetten.

Na de lunch opent ze de facebookpagina van Adrienne, die ze af en toe nog volgt. Tot haar genoegen ziet ze veel bedrijvigheid in de vorm van nieuwe berichten en likes. Rond Adriennes uitzinnige haakwerk heeft zich, met Maria's hulp, een hechte groep van handwerkende dames gevormd, die met veel uitroeptekens en emoji's foto's van hun hobby delen.

Eens kijken hoe het met Hilbert is gesteld. Sinds ze hem een hond heeft aangepraat komt hij vaker buiten de deur dan alleen voor de wekelijkse boodschappen. Mooi, twee volgers erbij op X. Even een tweet achterlaten, wie is ze ook alweer bij hem? O ja, Natasja Nefkens, een alleenstaande vrouw die bij hem in de buurt woont. Ze opent het bijbehorende account en typt: Laat je Hector vanmiddag nog uit? Misschien zie ik je wel! Een lokkertje om hem van de bank te jagen, al zal ze hem nooit ontmoeten. En jawel, daar is zijn antwoord al: Twee uur, Heeremapark, tot dan!

Twee uur? Als ze zich haast redt ze dat. Een ritje met de auto, van een afstand observeren of hij contacten legt tijdens zijn wandeling. Ze hijst zich in haar korte jas en loopt de gure novemberdag in.

'Janny!'

De stem schalt over de parkeerplaats. Ze kijkt onwillekeurig om, haar hand op de klink van de autodeur. Een man komt haar richting uit.

'Janny1961?'

Dat is een van haar aliassen. Hoe kent hij die? Ze ziet zichzelf door zijn ogen: waar hij een oudere vrouw verwacht staat een jongedame met zwarte krullen, skintight jeans en een wenkbrauwpiercing.

'Geen tijd, sorry, moet naar een afspraak,' roept ze over haar schouder, opent het portier, gaat zitten en start de auto. Wegwezen hier. Ze stuift de parkeerplaats af. In de achteruitkijkspiegel ziet ze de man haar nakijken, een hand op zijn kale hoofd.

Wie is hij? Ze graaft in haar geheugen terwijl ze de auto door het stadsverkeer stuurt. Hij kent haar alias dus is hij een collega of een cliënt. Een collega zou haar nooit met een alias aanspreken, dus is het een cliënt. Een voormalige cliënt, beter gezegd, want Janny1961 gebruikt ze al jaren niet meer.

Ze parkeert de auto langs een straat die uitkijkt op het Heeremapark, dat niet meer is dan wat grasvelden en bosschages rond een meertje met eenden en een fontein. Enkele hondenbezitters doen hun rondje; het is blijkbaar een populaire uitlaatplek. Ze trommelt met haar vingers op de stuurrand. Ze kent de man, heeft hem eerder gezien, in levenden lijve of online. Was hij niet een van haar eerste cases? Puzzelstukjes drijven door haar hoofd zonder in elkaar te passen. Ze zal straks de afgesloten dossiers doorvlooien, ze moet weten wie hij is en hoe hij achter haar identiteit is gekomen.

Hilbert duikt op, voortgetrokken door een buldog. Ze glimlacht bij het beeld. Het corpulente mannetje en zijn gedrongen hond zijn voor elkaar gemaakt. Zodra Hector gras onder z'n poten voelt, doet hij zijn behoefte. Hilbert blijft geduldig staan, speurt het park af. Op zoek naar haar? Even heeft ze medelijden, dan stelt ze zichzelf gerust: ze misleidt hem om zijn bestwil.

Op een kruispunt van paden spreken twee andere hondenbezitters Hilbert aan. Een gesprek ontspint zich terwijl de honden elkaar besnuffelen. Maria ziet hoe de mannen discussiëren en gebaren. Waar hebben ze het over? Misschien moet ze eens een hond lenen voor wat veldwerk, het zal haar helpen als ze weet waar die gesprekken over gaan. Ze start de auto na een laatste blik op haar cliënt. Ze weet genoeg. De hond is een succes.

Haar zoektocht op het netwerk levert een dossier op dat ze vier jaar geleden heeft gesloten. Tijdens het doorlezen vallen de puzzelstukjes in elkaar. Hij is inderdaad een van haar eerste cliënten: Wouter Zijlstra, destijds een 31-jarige civiel ingenieur die binnen een paar maanden vrouw en baan verloor, zijn verdriet verdronk, vereenzaamde en tenslotte als case op haar bureau belandde. Beangstigend hoe snel een mensenleven uiteen kan rafelen. Ze had hem met veel geduld en inspanning aan een vriendenkring, nieuwe baan en vriendin geholpen en na anderhalf jaar het dossier gesloten. Ze bestudeert het lachende gezicht dat haar vanaf het computerscherm aankijkt. Hij is oud geworden in die vier jaar. De man op de parkeerplaats had wel vijftig geleken. Wat is hem in de tussentijd overkomen?

Hij wacht haar op bij de auto, leunend tegen een portier, armen over elkaar gevouwen. Een ongeschoren, magere man in een lange, vaalbruine trenchcoat. Ze vraagt: 'Wat wilt u?' Het klinkt raar, ze heeft hem als Janny1961 getutoyeerd.

'Praten.'

'Dat mag ik niet.'

'Waarom niet?'

'U mag niet weten wie ik ben.'

'Wel aan de touwtjes trekken, maar geen vuile handen maken, hè?'

'Wilt u mij erlangs laten?'

Hij aarzelt, stapt dan opzij. Ze glipt langs hem heen en gaat achter het stuur zitten. Hij houdt het portier tegen dat ze wil dichttrekken, buigt zich naar voren en vraagt: 'Heb je ooit met iemand zoals ik gesproken? Iemand die je hebt geholpen?' Hij spuugt het laatste woord uit.

'Dat is verboden.'

'Nooit de behoefte gehad? Eerlijk zeggen.'

Ze kijkt naar hem op. Zijn ogen staan helder, al stinkt zijn adem naar drank. 'Natuurlijk wel.'

'Ken je De Bovenkamer?'

Ze knikt.

'Vanavond, negen uur. Ik wacht op je.' Hij laat het portier los en loopt weg.

Ze had direct geweten dat ze zou gaan. Pas nu, op de trap naar het grand café, twijfelt ze. Dit kan haar d'r baan kosten. En toch: ze heeft nog nooit irl-contact met een cliënt gehad. Al die cases waarvan ze afscheid heeft genomen, al die mensen die dachten haar te kennen zonder te weten wie ze is. Eén keer kan toch geen kwaad? Aan het einde van de trap trekt ze de ijzeren deur open die naar de bovenverdieping van een oude fabriekshal voert. Warme lucht slaat haar tegemoet, geroezemoes van pratende mensen overstemt Heatwave van Martha and the Vandellas. Hoe toepasselijk.

De enorme ruimte wordt verlicht door lampen die aan dunne draden van de nokbalk hangen. Aan weerszijden bieden hoge ramen uitzicht op een sterrennacht boven de opgloeiende binnenstad. Midden in het café bevindt zich een ronde bar, waar vanuit lang geschort personeel een trendy klandizie bedient. Ze wandelt langs tafeltjes met bekenden die haar uitnodigen aan te schuiven, zwaait naar een collega verderop, knikt naar een van haar vele kennissen. Wouter zit helemaal links achterin, aan een tafeltje bij het raam. In zijn regenjas kan hij een vader zijn die een studerende dochter bezoekt, en ze vermoedt dat hij deze locatie voor haar heeft gekozen, niet voor zichzelf. Hoopte hij dat ze eerder zou instemmen met een afspraak in De Bovenkamer? In ieder geval heeft hij gelijk: ze komt hier graag. Hoe goed kent hij haar eigenlijk? Voor het eerst vraagt ze zich af in hoeverre haar intensieve klantcontacten tweerichtingsverkeer zijn.

Ze hangt haar jas over de stoel tegenover hem en zegt: 'Ik haal wat te drinken. Kan ik voor jou ook iets meenemen?' Het voelt natuurlijker hem te tutoyeren.

Hij schuift een leeg koffiekopje naar haar toe. Ze loopt ermee naar de bar waar ze voor hem een koffie bestelt en voor zichzelf een glas witte wijn.

Zijn handen beven als hij het schoteltje van haar aanpakt. 'Dankjewel. Fijn dat je gekomen bent.'

'Je had gelijk. Ik heb altijd al eens met een cliënt willen praten.'

'Cliënt. Dat ben ik dus voor je.'

'Wat anders?'

'Een mens.' Hij kijkt haar niet aan, schudt een suikerzakje leeg in zijn koffie.

Ze vraagt zachtjes: 'Waarom kijk je me niet aan?'

Hij zwijgt, zegt tenslotte: 'Ik schaam me.' Hij verfrommelt het zakje in z'n vuist.

'Waarvoor?'

Zijn blik flitst over haar gezicht. 'Jij weet alles van me. Mijn fouten, mijn zwaktes, mijn eigenaardigheden.' Ze protesteert, hij onderbreekt haar: 'Waarvoor ben ik twee keer naar de dokter geweest?'

Ze weet het en vindt het vreselijk dat ze het weet. 'Ik weet het.'

'Zeg het!'

'Voor schimmel.'

'Waar?'

'In je lies.'

'Voor schimmel in mijn lies. Juist. Begrijp je nu waarom ik me schaam?' Hij staat op, steunt met beide handen op de tafel, zijn ogen houden de hare vast. 'Begrijp je nu waarom ik wil praten met degene die van mijn leven een leugen heeft gemaakt?' Hij laat zich terugzakken in zijn stoel en fluistert: 'Jíj zou je moeten schamen. Niet ik.'

Zijn woede overvalt haar. Wat bedoelt hij met een leugen? Ze heeft hem geholpen, een nieuw leven gegeven. Wat is er gebeurd? 'Toen ik met je klaar was ging het goed met je. Je had een baan, een vriendin, een huis. Ja toch? Wat is er misgegaan?'

'Een verjaardagsfeestje.' Het klinkt schamper.

Nu is hij haar echt kwijt. 'Een verjaardagsfeestje?'

Hij wendt zich van haar af, staart door het raam naar buiten en doet monotoon zijn verhaal. In haar hoofd rijgt zich een eindeloze reeks vloeken aaneen.

Het feestje was thuis, drie maanden geleden, ter gelegenheid van zijn 35e verjaardag. Bianca, zijn vriendin, was er natuurlijk, en Henk, z'n baas, samen met een tiental vrienden en kennissen. Geen groot gezelschap, gewoon gezellig wat kletsen en drinken. De avond was al flink gevorderd toen Wouter het onderwerp van gesprek werd, en hoe men hem had leren kennen. Naarmate de verhalen elkaar opvolgden ontstond al snel een patroon. Geert, met wie hij iedere zondagmorgen, weer of geen weer, op de racefiets stapte voor een rondje door de polder, was op facebook getipt dat Wouter ook fietste en bij hem in de buurt woonde. Leo en Jantien, met wie hij in het wijkcentrum de braderie organiseerde, hadden na een mailtje van een buurtbewoner bij hem aangebeld met de vraag of hij zich voor de wijk wilde inzetten. Roderik, lid van zijn pokergroepje, had hij leren kennen nadat hij zelf was geattendeerd op het bestaan ervan door, jawel, een buurtbewoner. Hij wist nog goed wie dat was geweest; iemand met wie hij toentertijd online veel contact had gehad en die hij sindsdien uit het oog was verloren: Janny, ofwel Janny1961, zoals ze zich noemde. Op zijn vraag of de anderen haar ook kenden, ging bij de meesten wel een lichtje op, al herinnerden anderen zich alleen nog dat het een vrouw uit de buurt was geweest.

Er viel een ongemakkelijke stilte, tot zijn baas een duit in het zakje deed: hij was door Janny op Wouters linkedinprofiel geattendeerd. Hij had dus ook zijn baan aan de mysterieuze vrouw te danken. Daarop barstten de vragen los: wie is die Janny? Hoe heeft hij haar leren kennen? Waarom heeft hij haar niet uitgenodigd? Hij had nauwelijks antwoorden, wist alleen te vertellen dat hij haar online had ontmoet en een tijdlang veel contact met haar had gehad in een periode dat het niet goed met hem ging. Daarna was het contact vrij abrupt verwaterd.

Bianca was de enige die nog niet haar verhaal had gedaan. Met vlakke stem herinnerde ze zich hoe ze door Janny was overgehaald mee te doen met het wilgenknotweekend waar ze Wouter had leren kennen, en hoe Janny op het laatste moment verhinderd was geweest.

Wouter onderbreekt zijn verhaal: 'Ik kon de hele boel wel onderkotsen. Begrijp je dat?'

'Ja.' Het liefst slaat ze haar armen om hem heen, zoals hij daar ineengedoken zit. 'En toen? Wat heb je gedaan?'

'Ik heb ze naar huis gestuurd, afspraken geannuleerd, baan opgezegd. Bianca was het moeilijkste. Ik hield echt van haar, weet je.'

'Je hebt ook met haar gebroken.'

'Vorige week. Het ging niet meer.'

'Het belangrijkste is toch dat jullie elkaar hebben ontmoet, niet hoe dat is gegaan? Iedereen krijgt aan de lopende band via via nieuwe vrienden en kennissen. Ik heb je alleen een extra zetje gegeven, de rest heb je zelf gedaan.'

Hij schudt zijn hoofd. 'Misschien. Ik heb me dat ook afgevraagd. Als het nou alleen Bianca was geweest, of alleen mijn baan, maar mijn hele leven was door jou geregisseerd. En niet openlijk, stiekem en onder een valse naam. Je hebt me gemanipuleerd, alles was een leugen en daar moest een einde aan komen.' Hij valt stil, zegt dan: 'Ik wil mijn eigen leven leiden en het doet er niet toe of dat een kutleven is, zolang het maar mijn leven is.'

Het klinkt zo logisch dat ze er niets tegen in kan brengen, al zet het haar werk op losse schroeven. Ze stelt de vraag die haar al de hele dag dwars zit: 'Hoe heb je me gevonden?'

'Je moest een netwerkbouwer zijn, dat was wel duidelijk. Het duurde even voordat ik wist waar jullie werkten, daarna was het simpel.'

'Simpel?'

Een grijns: 'Ik heb op de parkeerplaats tegen een stuk of dertig vrouwen Janny geroepen. Jij was de eerste die reageerde.'

'Hoe wist je dat Janny1961 een vrouw was?'

'Kleine dingen. Woordkeuze, interesses. Zoiets voel je. Ook online.'

Een eindeloze rij cliënten doemt voor haar op. Wat als die haar allemaal weten te vinden? Ze krijgt het benauwd bij de gedachte. 'Zal ik nog iets te drinken halen?' Even weg bij hem.

'Nee, het is mijn beurt. Witte wijn?'

'Ja, graag.'

Terwijl hij tussen de tafels uit het zicht verdwijnt, de trenchcoat als een cape achter zich aan, laat ze haar gedachten gaan over het gesprek. Ze begrijpt dat hij de regisseur wil zijn van zijn eigen leven, maar iedereen krijgt toch wel eens een duwtje in de rug? Haar leven hangt ook niet aan elkaar van toevalligheden. Daar hebben anderen een hand in gehad, ouders, vrienden, leraren, gezien en ongezien. Hij maakt een denkfout en ze moet hem helpen te redden wat er nog te redden valt. Doodzonde, die breuk met Bianca. Ze zijn perfect voor elkaar. Werktuigelijk bedenkt ze scenario's waarmee ze de twee weer bij elkaar brengt.

Hij zet het glas wijn voor haar neer. 'Nu de echte reden waarom ik met je wilde praten. Ik heb je hulp nodig.'

Zie je wel. 'Wat kan ik doen?'

'Het gaat niet goed met me, dus zal ik binnenkort wel weer bij jullie belanden.'

Daar had ze niet aan gedacht. Hij heeft gelijk: dat zal onvermijdelijk gebeuren. De ideale kans hem te helpen. 'Ja, waarschijnlijk wel.'

'Ik wil dat je me laat verdwijnen, ervoor zorgt dat ik geen cliënt word.'

Nee, nee! 'Laat me je helpen, laat me goedmaken wat er mis is gegaan. Open en eerlijk, geen achter je rug om gedoe, ik beloof het je.' Ze legt haar hand op de zijne, die hij in een reflex terugtrekt.

'Geen bemoeienis.' Hij sist het tussen opeengeklemde kaken. 'Mijn. Eigen. Kutleven. Beloof het.'

'Ik beloof het.'

Twee weken later vindt ze zijn dossier op haar bureau. Op een papiertje dat eraan is gehecht staat één woord: Terugval. Ze stopt de map in haar tas en thuisgekomen legt ze hem op de stapel oud papier in de keuken. In de e-mail die ze hem vervolgens stuurt staat: "Je hebt je leven terug. Veel succes. Maria." Ze drukt op verzenden en sluit de laptop. Die avond checkt ze haar mailbox telkens op een antwoord dat uitblijft en gaat laat naar bed. Als ze de slaap niet kan vatten staat ze op, loopt naar de keuken, pakt het dossier van de stapel en stopt het terug in haar tas.

Vond je deze tekst leuk? Deze schrijver wil graag meer lezers. Je kunt hem/haar op de volgende manieren helpen:
- Geef hierboven een hartje. Meer hartjes betekent meer lezers voor deze tekst.
- Laat hier beneden een reactie achter. Ook dit trekt weer nieuwe lezers aan.
- Stuur dit verhaal naar iemand die van lezen houdt.
Namens de schrijver: heel erg bedankt voor je hulp!! ❤